Wanneer we de aangeboren afwijkingen buiten beschouwing laten zijn er 6 oorzaken die het aanleggen van een stoma in het darmsysteem kunnen noodzakelijk maken:
- diverticulitis
- colitis ulcerosa
- de ziekte van Crohn
- trauma’s
- Familiale Adenomateuze Polypose of F.A.P.
- Incontinentie
- kanker in de dikke darm
1) DIVERTICULITIS
Een divertikel is een uitstulping van het darmslijmvlies via een kleine opening in de spierrok van de darmwand. Deze divertikels kunnen ontsteken (diverticulitis) en aanleiding geven tot abcesvorming, bloedingen, perforatie, fistulisatie (naar de blaas) en obstructie. Divertikels kunnen voorkomen over gans het maagdarmsysteem, maar worden het meest aangetroffen in het laatste deel van de dikke darm (ook sigmoïd genoemd).
2) COLITIS ULCEROSA
Colitis ulcerosa is een ernstige ziekte, die zich over de hele dikke darm en endeldarm kan uitbreiden. In het slijmvlies van de dikke darm vormen er zich zweren (ulcera), die kunnen leiden tot chronisch bloedverlies. Bij herhaalde opstoten van colitis kan de darmwand perforeren, waardoor een buikvliesontsteking of peritonitis ontstaat. Deze ziekte gaat gepaard met hardnekkige diarree met verlies van bloed, slijm en etter en met koorts.
3) DE ZIEKTE VAN CROHN
De Chronische darmontsteking of ziekte van Crohn kan in alle gedeelten van de dunne en de dikke darm voorkomen. Meestal echter stelt de arts deze ziekte vast in het laatste gedeelte van de dunne darm (het terminale ileum). Tijdens een acute opstoot is de darmfunctie meestal zo aangetast dat een normale voeding niet mogelijk is. De patiënt wordt dan intraveneus gevoed.
Typisch voor de ziekte van Crohn is het recidiverend karakter, het met tussenpozen steeds weer heroptreden van de ziekte, ook na een heelkundige ingreep. Door het beter begrijpen van het ontstaanmechanisme van de Ziekte van Crohn heeft men nieuwe medicatie ontwikkeld, die de ziekte beter onder controle houdt (anti- TNF : vb. remicade, humira).
De chirurgische behandeling bij de Ziekte van Crohn is steeds zeer conservatief: er wordt steeds getracht zo spaarzaam mogelijk om te springen met de darm resecties (= het wegsnijden van delen van de darm). Uitzonderlijk dient de dikke darm en rectum volledig verwijderd te worden. Meer steun en inlichtingen kunt u bekomen bij de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging vzw, Schalmei 2 te 2970 Schilde of op de website. Deze vereniging geeft het driemaandelijks tijdschrift “CROHNIEK” uit. Of op de website
4) TRAUMA’S
Die kunnen zowel in de dunne of dikke darm voorkomen door allerhande ongevallen, schot- of steekwonden, enz. Soms moet men in ernstige gevallen een tijdelijke stoma aanbrengen.
5) FAMILIALE ADENOMATEUZE POLYPOSE of F.A.P.
Familiale Adenomateuze Polypose of F.A.P. is een erfelijke aandoening waarbij op jonge leeftijd honderden of duizenden poliepen ontstaan in de dikke darm (colon en rectum), uitzonderlijk ook in de maag of in de dunne darm. Deze poliepen zijn abnormale paddestoelachtige uitgroeien op de darmwand, meestal overgeërfd van een ouder die de aandoening heeft. Elk van de kinderen heeft één kans op twee om het “gen” dat deze ziekte veroorzaakt over te erven en bijgevolg de aandoening te krijgen en verder door te geven aan zijn nakomelingen. In één op de drie gevallen komt F.A.P. echter ook voor bij patiënten die geen aangetaste ouders hadden. De meeste patiënten ontwikkelen deze poliepen zonder aanvankelijk enig symptoom te hebben.
Het is daarom noodzakelijk dat de kinderen van ouders met F.A.P. zich vanaf 11 jaar regelmatig laten onderzoeken. Wacht niet tot de klachten of symptomen zich manifesteren (bloedverlies in de stoelgang, regelmatige diarree of constipatie en buikkrampen). F.A.P. is gevaarlijk omdat in deze poliepen vaak kanker ontstaat.
De vroegtijdige diagnose is daarom belangrijk om poliepen tijdig op te sporen. Indien de dokterinternist kanker diagnosticeert, moet de chirurg onmiddellijk het zieke gedeelte verwijderen. Ter preventie van kwaadaardige ontaarding van de poliepen wordt het volledige colon en rectum verwijderd vanaf de leeftijd van 20 jaar.
De darmcontinuïteit wordt dan hersteld door middel van een verbinding tussen de aars en een dunne darm reservoir (pouch). Wanneer het rectum ter plaatse blijft moet dit jaarlijks nagekeken worden op het ontwikkelen van poliepen. Patiënten waar het technisch niet mogelijk is een ileo-anale verbinding te maken, zullen een permanent eindstandig ileostoma krijgen. Meer inlichtingen over deze ziekte kan men bekomen door contact op te nemen met uw dokter of met “FAPA” (= Familiale Adenomateuze Polypose Association), Leuvensesteenweg 479 te 1030 Brussel, of op het e-mail adres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of de website
6) INCONTINENTIE
Incontinentie voor stoelgang kan heel veel oorzaken hebben en kan actueel in de meeste gevallen verholpen worden met kinesitherapie of via een heelkundige ingreep waarbij de defecte sluitspier wordt vervangen door een prothese of door een eigen dijspier. Soms zijn deze technieken niet haalbaar en dan kan een stoma de meest praktische oplossing zijn voor de incontinentie
7) KANKER IN DE DIKKE DARM
Kanker in de dikke darm komt vaak voor. De oorzaak ervan is onbekend, maar men vermoedt dat de voedingsgewoonten en de erfelijke aanleg tot het ontwikkelen van kanker aanleidinggevende omstandigheden kunnen zijn. Wanneer het gezwel tijdig ontdekt wordt, is een chirurgische behandeling mogelijk. Dan wordt het darmsegment met zijn bloedvaten en klieren weggenomen. Bij kanker in de dikke darm wordt zelden een stoma aangelegd, tenzij bij een ernstige obstructie of perforatie.
De gezwellen van de endeldarm worden dikwijls eerst bestraald en nadien geopereerd. Bij gezwellen die dicht bij de sluitspier liggen wordt een verbinding gemaakt tussen de dikke darm en de aars (colo-anale verbinding). Bij deze rectumoperaties wordt meestal een tijdelijke dubbel-loop stoma aangelegd, die na een achttal weken verwijderd wordt. Wanneer het gezwel tot tegen de aarsspier reikt, wordt de endeldarm en aars volledig weggenomen en zal een definitief stoma aangelegd worden. Kanker in de dikke darm begint vaak in alle stilte, zonder enig ziekteverschijnsel of ongemak te veroorzaken.
Het eerste symptoom is dikwijls een verandering van het gewone stoelgangpatroon. Men lijdt aan verstopping van het darmkanaal of aan diarree. Soms is het uitzicht, de hoeveelheid en de samenstelling van de stoelgang veranderd met wat bloed en slijm verlies dat men reeds met het blote oog kan zien. In een gevorderd stadium ontstaat een achteruitgang van de algemene gezondheidstoestand met vermageren, gebrek aan eetlust, spijsverteringsstoornissen en bloedarmoede.